โครงการปรับปรุงแหล่งน้ำและสร้างแหล่งอาหารให้กับสัตว์ป่า
ในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ จังหวัดกาญจนบุรี

-------------------------------------

1.  หลักการและเหตุผล

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ ได้ประกาศจัดตั้งเป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแห่งแรกของประเทศไทย เมื่อวันที่ 31 ธันวาคม 2508 เป็นเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าแห่งแรกของประเทศไทย มีเนื้อที่ 858 ตารางกิโลเมตร หรือ 536,594 ไร่ เป็นพื้นที่คุ้มครองที่จัดตั้งขึ้นตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. ๒๕๐๓ และพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า ฉบับปรับปรุง พ.ศ. ๒๕๓๕ เพื่อคุ้มครองรักษาทรัพยากรธรรมชาติที่มีอยู่ในพื้นที่ ทั้งป่าไม้ สัตว์ป่าให้คงอยู่ในธรรมชาติตามสภาพเดิมที่คงความอุดมสมบูรณ์ มิให้ถูกบุกรุกทำลายจนสภาพทางธรรมชาติเสื่อมโทรมลง เพื่อเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์ป่า เป็นแหล่งต้นน้ำลำธาร และเพื่อให้ประชาชนได้ใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติเหล่านี้ได้อย่างเหมาะสมและยั่งยืน โดยเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระมีพื้นที่ครอบคลุมท้องที่ ๔ อำเภอของจังหวัดกาญจนบุรี ได้แก่ อำเภอเมืองกาญจนบุรี อำเภอศรีสวัสดิ์ อำเภอบ่อพลอย และอำเภอหนองปรือ ทั้งนี้ ในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระมีความหลากหลายของชนิดพันธุ์พืชและสัตว์ป่า ซึ่งพื้นที่ป่าส่วนใหญ่เป็นป่าเบญจพรรณ และมีความหลากหลายของชนิดสัตว์ป่าอยู่ในระดับชุกชุมมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งช้างป่าที่อาศัยอยู่ในพื้นที่มีจำนวนกว่า 270 ตัว ซึ่งปัจจัยด้านสภาพแวดล้อมที่สำคัญในการดำรงชีวิตของช้างป่า ได้แก่ แหล่งน้ำ โป่งอาหารสัตว์และพืชอาหาร โดยฝูงช้างป่าส่วนใหญ่อาศัยและหากินอยู่ในบริเวณป่าทุ่งสลักพระมากที่สุด ซึ่งย่อมส่งผลต่อความต้องการใช้ทรัพยากรที่สำคัญในปริมาณมากเพื่อการดำรงชีวิต ได้แก่ ไผ่ชนิดต่าง ๆ แหล่งโป่งอาหารสัตว์ แหล่งทุ่งหญ้าอาหาร และแหล่งน้ำ

เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ มีช้างป่าอาศัยอยู่ในพื้นที่เป็นจำนวนมาก โดยมีจำนวนกว่า 270 ตัว ซึ่งในปัจจุบันได้ก่อให้เกิดปัญหาช้างป่าออกมาหากินนอกพื้นที่ป่า ได้เข้ามาบุกรุกกัดกินพืชไร่ของเกษตรกรที่อยู่อาศัยโดยรอบแนวเขตป่า ก่อให้เกิดความเสียหายแก่พืชผลทางการเกษตร ทรัพย์สิน และชีวิตของประชาชนที่อยู่อาศัยโดยรอบเขตป่าอยู่อย่างต่อเนื่อง เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระได้ตระหนักถึงปัญหาดังกล่าวและเห็นว่าการที่จะช่วยไม่ให้ช้างป่าออกมาสร้างความเดือดร้อนให้กับประชาชนที่อยู่อาศัยรอบเขตป่า ควรมีการปรับปรุงแหล่งที่อยู่อาศัยของช้างป่าในพื้นที่ป่าธรรมชาติให้มีความอุดมสมบูรณ์ โดยการสร้างโป่งอาหารสัตว์ ปลูกไผ่ชนิดต่าง ๆ แหล่งทุ่งหญ้าอาหาร และแหล่งน้ำ เพื่อรองรับช้างป่าที่มีจำนวนเพิ่มมากขึ้นตลอดเวลาได้อย่างเพียงพอ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการปรับปรุงแหล่งที่อยู่อาศัย แหล่งอาหาร และแหล่งน้ำสำหรับช้างป่าที่เป็นสัตว์ป่าขนาดใหญ่ ในพื้นที่ป่าทุ่งสลักพระบริเวณตอนกลางของพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ อันเป็นแหล่งที่อยู่อาศัยสำคัญของสัตว์ป่าโดยเฉพาะช้างป่า ทั้งนี้ ในอดีตที่ผ่านมาเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระได้รับการจัดสรรงบประมาณประจำปีงบประมาณ พ.ศ. 2550 – 2553 เพื่อสร้างแหล่งน้ำในพื้นที่ รวมประมาณ 50 แหล่ง แต่เนื่องจากการก่อสร้างได้ผ่านมาเป็นเวลานาน แหล่งน้ำดังกล่าวจึงเกิดการตื้นเขินขึ้นจากการทับถมของตะกอนดินที่ไหลลงมาสู่แหล่งน้ำตามลำดับ ซึ่งที่ผ่านมาเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ ได้ดำเนินการปรับปรุงแหล่งน้ำที่เกิดการตื้นเขินบางส่วนครั้งล่าสุดในช่วงปีงบประมาณ พ.ศ. 2560 - 2562 รวมจำนวนประมาณ 20 แหล่ง จึงยังมีแหล่งน้ำที่เกิดการตื้นเขินซึ่งยังไม่ได้รับการปรับปรุงให้สามารถรองรับน้ำได้อย่างเต็มประสิทธิภาพอีกเป็นจำนวนมาก

จากข้อมูลที่กล่าวมาข้างต้น เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ พิจารณาแล้วเห็นว่าควรดำเนินการปรับปรุงแหล่งน้ำโดยการขุดลอกแหล่งน้ำที่มีอยู่เดิมดังกล่าวในพื้นที่ทุ่งสลักพระ เพื่อให้สามารถรองรับน้ำและกักเก็บน้ำได้เต็มประสิทธิภาพของบ่อแต่ละขนาด สัตว์ป่าในพื้นที่มีน้ำไว้ใช้เพื่ออุปโภคและบริโภคได้อย่างเพียงพอ ควบคู่ไปกับการสร้างแหล่งอาหาร โดยเฉพาะการจัดการเสริมโป่งหรือการทำโป่งเทียมในพื้นที่ จะช่วยทำให้ช้างป่าและสัตว์ป่า

ชนิดต่าง ๆ ...

ชนิดต่าง ๆ ในพื้นที่ ซึ่งเป็นสัตว์กินพืชมีแหล่งแร่ธาตุอาหารเพิ่มขึ้น เพื่อยังประโยชน์แก่ช้างป่าและสัตว์ป่านานาชนิดในพื้นที่ให้มีแหล่งน้ำและแหล่งอาหารที่อุดมสมบูรณ์ สามารถดำรงชีวิตอยู่ในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระตามธรรมชาติได้อย่างเป็นปกติสุข รวมถึงช่วยลดอัตราช้างป่าและสัตว์ป่าชนิดต่าง ๆ ออกมานอกพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระได้อีกทางหนึ่งต่อไป

2.  วัตถุประสงค์ของโครงการ

2.1    เพื่อปรับปรุงแหล่งน้ำและสร้างแหล่งอาหารสำหรับการบริโภคของสัตว์ป่าอย่างเพียงพอในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ จังหวัดกาญจนบุรี

2.2    เพื่อช่วยลดปัญหาช้างป่าออกนอกพื้นที่ป่าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ จังหวัดกาญจนบุรี

3.  เป้าหมาย

3.1    ปรับปรุงแหล่งน้ำที่มีอยู่เดิมบริเวณทุ่งสลักพระ ในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ จังหวัดกาญจนบุรี จำนวน 1 แหล่ง เพื่อให้มีแหล่งน้ำที่เพียงพอต่อการดำรงชีวิตของสัตว์ป่าในพื้นที่

3.2    จัดทำโป่งเทียมบริเวณทุ่งสลักพระ ในพื้นที่ป่าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ จังหวัดกาญจนบุรี จำนวน 3 แหล่ง เพื่อให้มีแหล่งอาหารที่เพียงพอต่อการดำรงชีวิตของสัตว์ป่าในพื้นที่

4.  วิธีการดำเนินการ

4.1    ดำเนินการปรับปรุงแหล่งน้ำโดยใช้รถแบคโฮขุดลอกแหล่งน้ำเดิมที่ตื้นเขิน บริเวณทุ่งสลักพระ
ในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ จังหวัดกาญจนบุรี ให้สามารถรองรับน้ำได้เต็มประสิทธิภาพ จำนวน 1 แหล่ง รวมปริมาตรการรองรับน้ำได้ 4,000 ลูกบาศก์เมตร

1)   แหล่งที่ 1 หนองโก 1 ขนาดความจุ 4,000 ลูกบาศก์เมตร (พิกัดที่ 530684E, 1586752 N)

4.2    จัดทำโป่งเทียมบริเวณทุ่งสลักพระ บริเวณทุ่งสลักพระ ในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ จังหวัดกาญจนบุรี เพื่อเพิ่มแร่ธาตุในดินให้แก่สัตว์ป่าโดยเฉพาะช้างป่า จำนวน 3 แหล่ง

1)   แหล่งที่ 1 พิกัดที่ 530795 E, 1586840 N

2)   แหล่งที่ 2 พิกัดที่ 530650 E, 1586800 N

3)   แหล่งที่ 3 พิกัดที่ 530600 E, 1586430 N

5.  ระยะเวลาดำเนินการ

ดำเนินการในช่วงเดือนกรกฎาคม - เดือนสิงหาคม 2566

6.  สถานที่ดำเนินการ

บริเวณทุ่งสลักพระ ในพื้นที่เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าสลักพระ จังหวัดกาญจนบุรี